Door middel van deze brief wordt uw Kamer geïnformeerd over de resultaten van de internetconsultatie en het vervolgproces van het ontwerpbesluit.

Samenvatting van de reacties

Naast de helmplicht voor snorfietsers worden met het ontwerpbesluit ook enkele kleinere wijzigingen doorgevoerd, zoals de toevoeging van de definitie ‘kampeerwagen’ en de toevoeging van een verkeersbord waarmee een parkeerplaats voor het opladen van elektrische voertuigen wordt aangeduid. Tijdens de internetconsultatie zijn in totaal 227 reacties ingezonden, waarvan 97% heeft gereageerd op de invoering van de helmplicht en 3% op de overige wijzigingen. Van de reacties op de helmplicht is 75% kritisch, 18% neutraal en 7% positief. De indieners die positief tegenover de helmplicht staan, wijzen met name op het positieve effect van de helmplicht op de verkeersveiligheid. In de kritische reacties worden er verschillende argumenten tegen de helmplicht genoemd. Zo geven sommige indieners aan dat er voor elektrische fietsen geen helmplicht is, terwijl deze vaak net zo snel gaan als snorfietsen. In plaats daarvan zou er beter moeten worden gehandhaafd op de snelheid en het opvoeren van de snorfietsen. Men wijst ook op de kosten die de helmplicht met zich meebrengt en dat de maatregel de handel in snorfietsen benadeelt. Verder wordt gesteld dat de helmplicht slecht voor het milieu is omdat snorfietsers overstappen naar een ander vervoersmiddel (zoals de auto). Verschillende indieners doen daarnaast alternatieve voorstellen in plaats van de helmplicht. Zo wordt voorgesteld om het dragen van een helm voor snorfietsers te stimuleren op basis van vrijwilligheid door middel van campagnes. Circa 8% van de indieners vraagt of er een uitzondering kan worden gemaakt voor historische snorfietsen zoals de Solex. Een soortgelijke uitzondering wordt ook voorgesteld voor snorfietsen die worden gebruikt als deelvoertuig. Verder spreken verschillende indieners zich uit over wat voor soort helm de snorfietser zou moeten dragen en of het bijvoorbeeld ook wordt toegestaan om een speed- pedelec helm te dragen. De RAI Verenging, de BOVAG en de ANWB geven in hun reactie aan dat de helmplicht voor snorfietsers in een breder kader zou moeten worden afgewogen, als onderdeel van het nationaal toelatingskader voor licht elektrische voertuigen.

Het vervolgproces

Tijdens de internetconsultatie is het verdiepingsonderzoek opgestart naar de effecten op de verkeersveiligheid als gevolg van dat een gedeelte van de snorfietsers door de helmplicht verwacht over te stappen naar andere vervoersmiddelen. De resultaten van dit onderzoek worden aan het begin van het zomerreces verwacht. Verder worden de inhoudelijke punten van de internetconsultatie momenteel nader bestudeerd en voor zover nodig besproken met onder meer het ministerie van Justitie en Veiligheid, de Dienst Wegverkeer (RDW) en de SWOV. De reacties worden vervolgens, samen met de resultaten van het verdiepingsonderzoek, verwerkt in het ontwerpbesluit.

In lijn met de motie Postma c.s. (Kamerstukken II, 35 300 XII, nr. 97) zal ik mij tot het uiterste inspannen om het ontwerpbesluit helmplicht snorfiets uiterlijk in de laatste week voor het einde van het zomerreces naar uw Kamer te sturen voor de gebruikelijke voorhangprocedure. In dat ontwerpbesluit zal ik ook de beoogde inwerkingtredingsdatum van het besluit opnemen.

Kamerbrief over resultaten internetconsultatie ontwerpbesluit helmplicht snorfietsers

Van de nu 750.000 snorfietsers zullen zo'n 380.000 de snorfiets opgeven (51%). Er blijven dan 330.000 snorfietsers over op de fietspaden in Nederland (44%).

Niet iedereen is van plan een helm op te zetten overigens. Dat wordt dan prijsschieten voor de politie in het land, want het is een erg zichtbare overtreding. Als overtreder weet je nooit of een politieauto van achterop over een N-weg komt rijden langs een vrijliggend fietspad. Voor handhavers is het makkelijk om de snorfietser dan op te vangen bij de eerstvolgende kruising of uitrit. Dus die 90.000 met stoere voornemens komen daar nog wel op terug.

Een voor de hand liggende optie is dan om voor een bromfiets te kiezen. Ongeveer 120.000 snorfietsers zullen bij een helmplicht hun snorfiets om laten bouwen naar een bromfiets. Die 120.000 maken met 16% deel uit van de 51% die de snorfiets opgeeft volgens dit onderzoek. Uitgevoerd onder bijna 500 respondenten tussen 11 en 29 mei (dus na de coronacrisis die de snorfiets populairder heeft gemaakt).

Hoewel een helm een hele verbetering is, vooral voor het voorkomen van hersenletsel, is de belangrijkste winst voor de verkeersveiligheid te verwachten van het overstappen op andere vervoersmiddelen. Omdat de snorfiets het onveiligste is wat je kan bedenken is elk alternatief veiliger. Vooral het deel snorfietsers dat kiest voor het ov zal een grote bijdrage leveren aan de verkeersveiligheid; van onveiligste naar veiligste modaliteit.

Verder onderzoek moet duidelijk maken of de snorfiets met helm de onveiligste blijft of dat de bromfiets dan 'wint'. In het eerste geval is het beter om de categorie snorfiets op te heffen.

Het is geen opiniepeiling en "op geen enkele andere wijze representatief voor de percentages voor- of tegenstanders van deze maatregel in Nederland." Dat stond bijvoorbeeld bij een eerdere consultatie over de snorfiets.

Maar dit keer ontbreekt het. De minister had de internetconsultatie ook als procedureel noodzakelijke opiniepeiling gepresenteerd in een Kamerdebat en later in een brief. VVD Kamerlid Remco Dijkstra heeft ook een oproep gedaan bij snorfietsers om hun ongenoegen te laten weten. Ook Scooterbelang heeft de achterban opgeroepen. Desondanks waren er maar 227 reacties.

Wij hebben de voorstanders van een helmplicht voor de snorfiets niet opgeroepen om te reageren omdat het alleen maar voor vertraging kan zorgen. Het moet allemaal gelezen en geanalyseerd worden. Belangrijk is om nog voor het zomerreces een stemming hierover te hebben. In een enkele bijdrage van onze kant zijn alle andere reacties op de internetconsultatie ontzenuwd.

Bijna niets ervan is in het verslag terecht gekomen. Wat er wel in staat is foutief:

"Een Adviesbureau (sic!) geeft de volgende reactie:

• Er moet betere voorlichting komen en communicatie over de strafbaarheid van opvoeren.
• De helmplicht heeft niets te maken met een verplaatsing naar de rijbaan. Daar is geen sprake van. Dat is en blijft een lokale (zorgvuldig uit te voeren) maatregel waar de meeste snorfietsers in het land nooit mee in aanraking komen."

Dat laatste is letterlijk overgenomen, dat eerste is volledig in tegenspraak met de bijdrage: "Oòk bij 25km/u is al sprake van hersenletsel. Het overtreden van die snelheidslimiet, vaak genoemd als het eigenlijke probleem, is dus irrelevant."

Een andere belangrijke toevoeging van een fabrikant van helmen was dat speedpedelec-helmen (dat zijn de snelle e-bikes die als bromfiets gelden) een compromis zijn die je niet op een brommer moet gebruiken. Voor de zwetende fietser zitten er gaten in die lichte helm, maar op een zware brommer is dat compromis onzinnig en is een goede motorhelm nodig. Dit is niet in het verslag terecht gekomen.