Het gaat om het soort letsel. Cru gezegd: de bromfietser kan weer opgelapt worden omdat vooral ledematen, borstkas en dergelijke kapot gaan. Als de organen niet geraakt zijn kan je in de meeste gevallen na een jaar revalidatie weer redelijk meedoen in de maatschappij. In de categorie snorfietsers zit een deel met hersenletsel dat met een helm voorkomen was. Alle leeftijden. Maar door hersenletsel zijn ze levenslang afhankelijk van intensieve zorg. Eten door een rietje en van achter de geraniums naar buiten staren zeg maar. Einde studie, werk, etc.

• Betuttelend! Vrijheidsbeperkend! Ieders eigen verantwoordelijkheid!

Jouw vrijheid is de onvrijheid van de ander. Het zijn vervelende slecht nieuws-gesprekken die artsen moeten voeren omdat ze weten dat het hersenletsel met een heel eenvoudige en simpele helm voorkomen was. Die schedel is gewoon heel kwetsbaar, het kwetsbaarste en belangrijkste deel. Vandaar: helm op.

• Maar e-bikes en racefietsen dan! Die halen mij op mijn snorfiets in!

Ten eerste bestaan er e-bikes die net zo snel mogen als bromfietsen, de zogenaamde speedpedelecs. Op die scheurijzers moet je ook een helm op en je mag er niet mee op een gewoon fietspad.

Ten tweede worden e-bikes nogal eens 'opgevoerd'. Alleen de fabrikant moet er bij wet voor zorgen dat de trapondersteuning stopt bij 25km/u. Maar de sensor die dit registreert is eenvoudig weg te halen. Menig fietsverkoper stelt dit als extra service voor en menig koper denkt dat het soms wel handig kan zijn. En "die snelheid kan ik net als in de auto zelf wel in de gaten houden" denkt de koper. Zowel detaillist en consument zijn (nog) niet strafbaar.

Ten derde is de gemiddelde snelheid van de e-bike maar een paar kilometer hoger dan die van een gewone fietser. In tegenstelling tot die van de snorfietser, die gaat ongeveer twee keer zo snel als een fietser. Pas vanaf 34km/u kan die beboet worden namelijk. De e-bike fietst wel heel snel waar je het niet verwacht: in bochten, bij het optrekken, heuvelop, etc. Dat kan voor verrassingen zorgen. Ook kan een opgevoerde e-bike niet beboet worden op een snelheidsovertreding, alleen op iets als gevaarlijk rijgedrag.

• Onder fietsers zijn veel meer doden en gewonden, dan ook een fietshelm dus!

Kinderen tot ongeveer 12 en ouderen doen er inderdaad verstandig aan een helm op te zetten omdat zij 'eenzijdige ongelukken' hebben; ze vallen zelf. Maar de meeste fietsers vallen niet zomaar zelf, tenzij het door de infrastructuur wordt veroorzaakt. Daar is nog veel te verbeteren met grote consequenties.

Die laatste groep fietsers, dankzij de e-bike en vergrijzing steeds ouder, zijn voor een groot deel verantwoordelijk voor de slachtoffers onder fietsers. Eigenlijk is het heel mooi dat ouderen in Nederland dankzij de fiets nog veel bewegingsvrijheid hebben en zo ook nog lichaamsbeweging krijgen. Deze ouderen 'vervuilen' de statistieken omdat ze ook lopend of in huis vallen met grote, vaak fatale gevolgen. Fietsen blijft een evenwichtskunst, dus dat verhoogt die verhoogde kans op de fatale val voor ze.

Alle fietsers verplichten een helm te dragen heeft enorme gevolgen. De snorfietsers die geen helm willen hebben de (elektrische) fiets nog als alternatief. De fietser heeft vaak geen alternatief. Dat beperkt de bewegingsvrijheid en veroorzaakt ook een verschuiving naar de auto. Als een klein percentage van de fietsers in Nederland overstapt op de auto voor kleine ritjes dan komt het verkeer muurvast te zitten. Daarnaast is het effect op de volksgezondheid groot. Al die ritjes die de fietsers maken dragen daar nu aan bij. Dat effect is veel groter dan de eventuele winst van een helmplicht, zeker als je bedenkt dat veel fietsritjes dan niet meer gemaakt worden.

Een helm kan voor fietsers zeker goed zijn, vooral als je zelf weet van een groter risico. Bijvoorbeeld als je snel gaat fietsen of minder stabiel fietst (heel jong of heel oud) en je zo je kans op een eenzijdig ongeluk vergroot. Bij een tweezijdig ongeluk (een auto die je aanrijdt) heb je vooral baat bij een motorhelm. Die omsluit je hele schedel die rondgeslingerd wordt. Omdat een motorhelm voor fietsers geen optie is worden fietsers in Nederland beschermd door eigen fietspaden zodat ze zo min mogelijk in contact komen met gemotoriseerd verkeer. De 37.000 km fietspad in Nederland zijn een groot succes.

• Maar ik kan niet fietsen, de fiets is geen alternatief

Er is zeker een groep snorfietsers voor wie de fiets geen alternatief is. De e-bike is nog te duur of om een andere reden geen alternatief. Maar dat betekent niet dat je door de helmplicht naar de rijbaan moet. Er verandert niks, behalve dat je een helm op moet. De verplaatsing naar de rijbaan is alleen het geval in bepaalde binnensteden met grote drukte (Amsterdam, Utrecht). Van de 37.000km fietspad in Nederland komt maar enkele honderden kilometers voor deze maatregel in aanmerking, er gelden allerlei eisen aan situaties waaronder dit doorgevoerd kan worden.

• Maar ik kan geen helm op

In tropische landen rijden bromfietsers ook zonder problemen met helmen die comfortabel zijn. Ook in een land als Italië waar men erg bewust is van het uiterlijk schoon is een helm de breed geaccepteerde norm. Voor extra ventilatie er zijn ook helmen op de markt met ventilatiegaten. Er zijn praktisch geen snorfietsen waar je echt mee kan fietsen, ook al zitten op sommige historische snorfietsen trappers.

• In het buitenland is een helm ook niet verplicht

Overal in de EU is een helm verplicht, ook op de snorfiets. Zie je in een andere lidstaat scooters rijden zonder helm dan is dat uit gemakzucht en de inschattng dat er geen handhaving is. Nederland is het enige land met een uitzondering. Gezien het grote aantal snorfietsen is dat extra wonderlijk

• de speedpedelec-helm is twee keer zo duur als een gewone motorhelm (=bromfietshelm): de helm bestaat alleen voor de Nederlandse markt en dat vergt model investeringen (test-inrichting, testen, certificering, etc) voor elk van die 8 producenten.
• een harde buitenschaal uit één stuk (ABS, polycarbonaat, fiber/carbon) verdeelt impact tussen de buiten en binnenschaal; binnenschaal heeft een lagere densiteit, is zachter. Ook met lage impact wordt de energie verdeeld, bij een speedpedelec-helm dus niet.
• de harde buitenschaal houdt de helm intact bij zware impact (speedpedelec-helm zit veel losser, zie een intergraalhelm als handschoen en de fietshelm een vingerhoedje)
• de harde buitenschaal breekt niet omdat die uit een solide stuk is
• de harde buitenschaal uit één stuk beschermt ook goed tegen penetratie, een scherpe punt van een object waar je met je hoofd op valt steekt niet in je hoofd, bij een speedpedelec-helm vindt zo'n punt makkelijk een gat of laat een brugstuk breken.
• omdat de oren niet vrijgelaten worden is er goede bescherming van de zijkanten, terwijl de oren bij een speedpedelec onbeschermd zijn. Nu krijgen artsen veel kaak-letsel bij snorfietsers binnen, heel moeilijk want door de impact is alles kapot.
• als fietshelmen op de snorfiets mogen dan gaat men niet-goedgekeurde fietshelmen dragen (super-goedkoop, wereldwijd zijn leuke modelletjes te koop) want de handhaving kan tussen fietshelmen geen verschil zien. Zeker niet in het voorbijgaan.

Eigenlijk is de speedpedelec verbazend gevaarlijk, want je moet op die snelheid logisch gezien een gewone helm dragen. Maar dat kan dus weer niet. Hopelijk compenseert goed gedrag van de berijder dit extra gevaar. Je ziet ze alert en als een gespannen veer vol adrenaline durfsport beoefenen: optimaal materiaal, volledige aandacht voor de bediening en omgeving, geen oortjes in, maximale materiaalkennis, atletisch. In scherp contrast met de snorfietser die er ontspannen bij zit (oortjes in), niet als sporter maar een dwarsdoorsnede van de bevolking. Om te onderzoeken

Ook doen we twee oproepen in verband met de verkiezingen. De nieuwe Kamerleden moeten bijgepraat worden en we kunnen helpen om een goede in de Kamer te houden.

Hoe het begon

Op 11 december 2018 vroegen artsen in een 'brandbrief' zo snel mogelijk een helmplicht voor de snorfiets in te voeren. Een maand later vroeg Maurits von Martels (samen met andere Kamerleden) aan de minister om dit snel in te voeren, 95 van de 150 Kamerleden willen het. De minister ontraadde dit.

Getreuzel

Ruim twee jaar later is de minister nog steeds aan het treuzelen! Haar vorige stunt was om TNO te vragen of historische bromfietsen (de Solex) die als snorfiets rondrijden misschien een speedpedelec-helm kunnen krijgen in plaats van een reguliere helm. Op basis van een literatuurstudie concludeerde TNO mid december 2020 dat deze groep ongeveer even snel gaat als fietsers en ook wel een speedpedelec-helm kan dragen. Als laatste stunt laat de minister TNO de vraag beantwoorden of alle snorfietsers misschien een speedpedelec-helm kunnen gaan dragen. Waarom? Omdat dit beter is voor de handhaving. Dat gaven de collega's van Justitie aan. Maar ook: "Dit zou mogelijk betekenen dat aanpassingen in het kentekenregister niet nodig zijn." Dat probleem ontstond nadat de minister ongevraagd bedacht dat een miniscule groep snorfietsen geen gewone helm op hoeft. In het voorjaar komt TNO met het antwoord. Na de Tweede Kamerverkiezingen. Als bijna alle huidige Kamerleden vervangen zijn en de nieuwe opnieuw bijgepraat en overtuigd moeten worden vòòr de stemming.

Speedpedelec (helm)

Ter verduidelijking, een speedpedelec is een soort e-bike. Die kan en mag heel snel (wel 45km/u), terwijl een gewone e-bike bij 25km/u stopt met trapondersteuning. Om die reden zijn deze bij sportieve forensen populaire racemonsters verwezen naar de rijbaan, net zoals brommers. Mèt helm. Maar een gewone motorhelm, zoals bromfietsers die dragen, is ervoor ongeschikt. Ze trappen zich in het zweet en de lichaamswarmte gaat naar boven en moet eruit. Daarom dragen ze een speciale e-bikehelm. Hier komt ook het idee vandaan dat je op de historische bromfietsen ook zo'n helm nodig hebt, want die hebben immers trappers? Het is een klein, irrelevant detail dat je die alleen nodig hebt bij de start of eventueel bij tegenwind of berg op. Ook dat die dingen destijds kwamen met gewone helmen (zelfs met leren flapjes aan de zijkant) doet er kennelijk niet toe.

De speedpedelec-helm is door het Duitse keuringsinstituut TÜV gekeurd op een snelheid van 20km/u. De gewone fiets- èn e-bikehelm is getest op 18km/u. Die helm kan niet sterker worden door die ventilatiegaten voor de lichaamswarmte. Het is een compromis tussen veiligheid en er (snel) mee kunnen fietsen. Een veilige helm bestaat uit een keiharde schaal uit 1 stuk (moeilijk te doorboren) met eronder een schokabsorberende laag. Die werkt 1 keer, na een botsing gooi je de helm weg. Je koopt nooit een tweedehandsje omdat je niet kan zien wat de geschiedenis is. Een motorhelm is ook getest voor hoge snelheden en beschermt wel aan de zijkant, bij een speedpedelec-helm zijn de oren onbedekt.

Overigens zijn er ook EU-goedgekeurde motorhelmen heel populair in warme landen. Alleen als je heel fanatiek fietst terwijl het warm is heb je de ventilatie van een speedpedelec-helm nodig. Dat is bij snorfietsers niet het geval omdat ze maximaal 25km/u mogen.

E-bike en snorfiets

TNO moet nu de vraag gaan beantwoorden of de speedpedelec-helm ook veilig is voor snorfietsers die op papier maximaal 25km/u rijden, net zoals de e-bike. De e-bike rijdt in de praktijk gemiddeld nauwelijks sneller dan een standaardfiets. Op basis van die snelheid is daar dus ook geen helm voor nodig. Overigens is het snelheidsverschil tussen standaardfiets en e-bike soms wel genoeg om een automobilist te verwarren en om gewone fietsers in te halen. Die ondersteuning is ook een uitdaging voor (oudere) fietsers die de e-bikecursus niet hebben gevolgd of vele decennia op een standaardfiets reden en op cruciale momenten de belangrijke lessen over de ondersteuning vergeten. De fietshelm op de e-bike is dus wel een aanrader voor veel fietsers.

De snorfiets is geen fiets met ondersteuning, maar een bromfiets waarvan het vermogen afgeknepen is. Een zwaar ding die de snorfietser zonder enige fysieke moeite snel op 34km/u brengt. Tussen 25 en 34km/u mag je om juridische redenen (foutmarge) namelijk nog niet beboet worden en dat weten veel snorfietsers goed. Vaak cruisen ze praktisch constant op deze snelheid. Een snelheid waarmee de snorfietser op het fietspad vaak ook precies in de dode hoek van een automobilist blijft zitten. Die ziet dan een gat in de stroom langzame fietsers op het fietspad en slaat rechtsaf. De onzichtbare snorfiets die voorrang verwachtte te krijgen knalt dan tegen de afslaande auto op of wordt geschept. Dit was in 1999 de reden om de bromfiets op de rijbaan te laten rijden, wat veel ongelukken scheelde.

Na het advies van TNO

Op basis van het advies van TNO wordt gekozen voor welke snorfietsen de helmplicht met een speedpedelec-helm zal gelden. De consument moet dit dan ook in het RDW-register (met de kentekens) kunnen aflezen. Dus het RDW is ook gevraagd om advies over de soorten snorfietsen. Zo is er ook een bepaald soort e-bike ontdekt die als snorfiets rondrijdt, 'het gemotoriseerde rijwiel', de L1e-A. Dat zijn e-bikes met meer dan 250W vermogen aan trapondersteuning, maar toch geen snelle speedpedelecs. Voornamelijk bekend als transportfiets met drie wielen onder een grote kubus waar post en pakketjes in worden vervoerd. Dat het ding op het fietspad mag is een uitkomst voor de logistieke bedrijven die daardoor niet gebonden zijn aan autoroutes. Of deze snorfiets een speedpedelec-helm moet krijgen is ook weer uitgezocht door TNO, net als de historische bromfiets, want de berijder zit immers te trappen. Omdat er tienduizenden van deze dingen bestaan wil de minister de helmplicht liever koppelen aan het toelatingskader lichte elektronische voertuigen. Dat gaat over alle ‘innovatieve’ vormen, zoals ook elektrische stepjes. Complexe materie, ook afhankelijk van EU-regelgeving die verandert. Daar heeft de Tweede Kamer een stokje voor gestoken. Dat zou voor heel veel uitstel zorgen.

Handhaving

Het argument dat de handhaving gebaat is bij een speedpedelec-helm is afkomstig van Justitie. Daar is geen onderzoek aan vooraf gegaan. Zij voorspelden ook ooit dat het verplaatsen van de snorfiets naar de rijbaan in drukke binnensteden tot veel extra ongelukken zou lijden terwijl de ervaring nu is dat er beduidend minder ongelukken zijn.

Politie-agenten willen de 'e-bikehelm' als repliek in een discussie met snorfietsers die beargumenteren "ik mag maar 25 net als de e-bikes, zonder helmplicht!". Maar dan riskeer je juist dat bromfietsers ook een fietshelm gaan dragen. Je kan immers pas na het passeren aan de kleur van de kentekenplaat aan de achterkant zien of het een brom- of snorfiets was. Discussies met onwillige burgers worden juist nog moeilijker door een in de EU unieke uitzondering op de soort helm voor snorfietsen te maken; snorfietsers in alle andere EU-lidstaten (als ze er bestaan) dragen een gewone EU-goedgekeurde motorhelm. En of elke politieagent kan zien of een passerende snorfietser een speedpedelec-helm of zomaar een fietshelm draagt is ook maar de vraag.

Als camera's ooit worden ingezet voor handhaving op de helmplicht wordt het helemaal lastig om het verschil te zien tussen een fietshelm, speedpedelec-helm en een motorhelm.

Het zou ook vreemd zijn om voor een speedpedelec-helm te kiezen omdat nu een gewone motorhelm verplicht is op plekken waar de snorfiets naar de rijbaan wordt verwezen. Volgens de gemeente Amsterdam heeft bij het invoeren van die maatregel daar ook geen enkele berijder van een historische snorfiets een klacht ingediend omdat je met een motorhelm niet zou kunnen trappen, terwijl er wel een ontheffingsaanvraagprocedure voor was open gezet.

Oproep 1: wethouders mobiliseren

Zoals het er nu voor staat komt de helmplicht niet voor de Tweede Kamerverkiezingen ter stemming. Hopelijk zal TNO de gewone helm adviseren voor alle snorfietsen. Tienduizenden historische bromfietsen en de gemotoriseerde rijwielen krijgen dan misschien toch de speedpedelec-helm. Met wat pech komt de speedpedelec-helm voor alle snorfietsen ter stemming. Dat moet dan weggestemd worden en geammendeerd (wèl een gewone motorhelm) weer ter stemming komen. Het is heel belangrijk dat de nieuwe leden van de Vaste Kamercommissie Infrastructuur en Waterstaat op tijd bijgepraat zijn om niet akkoord te gaan met een speedpedelec-helm.

De snelste weg om ze te bereiken is via wethouders van dezelfde partij. Kent u toevallig een wethouder verkeer in uw gemeente persoonlijk, bijvoorbeeld als lokale Fietsersbond-bestuurder of actief partijlid, wilt u de wethouder hier dan op wijzen? Zodra bekend is welke Tweede Kamerleden deze portefeuille krijgen moeten ze gelijk door wethouders uit het land bijgepraat worden over de helmplicht. De boodschap: geen speed-pedelec-helm, maar een gewone motorhelm voor alle snorfietsen. Dit moeten ze horen voordat ze kennismaken met vertegenwoordigers van de industrie. En liefst daarna ook nog een keer. Waarschijnlijk moeten de Kamerleden ook nog extra bijgepraat worden want de dan demissionaire minister goochelt vast op de valreep nog wat nieuwe konijnen uit de hoed om vertraging en verdeelheid te veroorzaken. Dat kunt u op deze plek lezen of ons per e-mail vragen.

Oproep 2: voorkeurstemmen voor Wytske Postma

En mocht u al zeker weten CDA te stemmen op 17 maart, of iemand kennen die dat zal doen, geef dan alstublieft uw voorkeurstem aan Wytske Postma. Zij heeft de missie van Maurits von Martels overgenomen en dankzij uw voorkeursstem (ze is de 19e CDA-kandidaat) kan ze terugkomen in de Tweede Kamer en daarmee op dit dossier. We werken intensief met haar samen en ze zet zich onvermoeibaar en heel goed in voor de helmplicht voor de snorfiets, waarvoor onze dank!

met vriendelijke groet, Reinder, Mascha en Tim